Ít được biết đến ở các nước nói tiếng Anh, nhưng tác giả người Hungary đã được cả Susan Sontag cũng như WG Sebald ca ngợi. Trong số những người hâm mộ ông còn có cả một đạo diễn phim có mục tiêu cuộc đời là đem những cuốn tiểu thuyết của ông lên màn ảnh.
Những giải thưởng như Man Booker Quốc tế đang làm đúng sứ mệnh mang những tác giả ít nổi tiếng đến với những bạn đọc mới. Nếu bạn đã bỏ lỡ các tác phẩm từ trước đến nay của László Krasznahorkai thì sau đây là lịch sử tóm lược.
Tiểu thuyết gia kiêm nhà biên kịch người Hungary này từ lâu đã là một bí mật để mở trên các văn đàn, người được Susan Sontag ví như “bậc thầy Hungary đương đại của thể loại ngày tận thế”. Nếu bạn là một trong số những người ngưỡng mộ ông, chúng tôi rất mong được nghe những ý kiến của bạn trong phần bình luận.
Đầu tiên, tên ông ấy đọc như thế nào?
[ˈlaːsloː krαsnαhorkα.i] – đây là phiên âm trong tiếng Anh.
Ông là ai?
Được nhiều người công nhận là tác giả Hungary quan trọng nhất còn sinh thời, Krasznahorkai sinh ngày 5/1/1954 tại Gyula, Hungary, trong gia đình của một luật sư và một quản trị viên an ninh xã hội. Ông học luật, tiếng Hungary và văn học tại trường đại học, rồi, sau một vài năm làm công việc biên tập, ông trở thành một cây viết tự do. Tiểu thuyết đầu tay Satantango (1985) đã đưa ông thành trung tâm của văn đàn Hungary và nó vẫn là tiểu thuyết nổi tiếng nhất của ông cho đến tận bây giờ. Ông không rời khỏi nước Cộng sản Hungary cho đến năm 1987, khi ông đến Tây Berlin để nghiên cứu – và từ đó ông đã sống ở nhiều quốc gia khác nhau, nhưng vẫn thường quay về Hungary.
Trong những năm đầu thập niên 90, ông dành một thời gian dài ở Mông Cổ và Trung Quốc, rồi sau đó khám phá Nhật Bản – tất cả đã đưa đến những thử nghiệm và thay đổi về thẩm mỹ và phong cách trong lối viết của ông. Trong khi sáng tác tiểu thuyết War & War (1999), ông du lịch quanh châu Âu rồi sống tại căn hộ của Allen Ginsberg ở New York, nơi nhà thơ huyền thoại của thế hệ Beat (ND: một nhóm người trẻ trong thập niên 50 chống đối lại những lề luật truyền thống của xã hội phương Tây lúc bấy giờ) đã cho ông những lời khuyên và sự giúp đỡ. Theo lời nhà xuất bản, giờ ông đang “sống ẩn dật đâu đó quanh những ngọn đồi ở Szentlászló”. Ông nói, anh hùng văn chương lớn nhất của ông là Kafka: “Tôi luôn luôn đi theo ông ấy.”
Đâu là những tác phẩm chính đã được dịch của ông, và bạn nên bắt đầu từ đâu?
Ông được biết đến với phong cách viết không khoan nhượng (12 chương của Satantango mỗi chương đều gồm chỉ một đoạn văn duy nhất) và thường được gắn mác hậu hiện đại. Nhưng đừng để điều đó khiến bạn chán nản. Năm tác phẩm thuộc dòng hư cấu của ông đã được xuất bản bằng tiếng Anh, với phần dịch của Ottilie Mulzet và George Szirtes, những người cùng chia sẻ 15 nghìn bảng Anh giải thưởng dịch thuật đi cùng với giải Booker.
Satantango (1985)
Tiểu thuyết đầu tiên và nổi tiếng nhất của ông. Nó kể câu chuyện về cuộc sống ở một làng quê tan tác ở nước cộng sản Hungary lạc thời (ND: dystopian, một xã hội tưởng tượng nơi chỉ toàn những điều đen tối và bất hạnh), nơi một người đàn ông gọi là Irimias, được cho là đã chết từ lâu, người có thể là một nhà tiên tri, một sứ giả bí mật hoặc quỷ dữ, đột ngột xuất hiện và bắt đầu điều khiển những người dân còn lại. Theo nhận xét của tờ The Guardian, đây là “một con quái vật của tiểu thuyết: chặt chẽ, cấu trúc rõ ràng, đầy phấn khích, sở hữu một thế giới thị giác khác biệt và lôi cuốn – nhưng dù sao vẫn là một con quái vật. Nó tàn bạo, với nhịp độ không ngừng nghỉ và ảm đạm một cách đáng ngạc nhiên đến độ hài hước.” Tác phẩm đã dành giải thưởng năm 2013 cho sách dịch hay nhất hạng mục hư cấu.
The Melancholy of Resistance (1989)
Vở hài kịch theo trường phái ngày tận thế này lấy bối cảnh một thị trấn nơi có gánh xiếc bí ẩn, với điểm hấp dẫn duy nhất là con cá voi khổng lồ cưỡi trên một chiếc xe tải, đã làm cho người dân suy nhược dần và đem đến cho bạo-chúa-tương-lai Eszter điều bà ta cho là cơ hội hoàn hảo để điều khiển quần chúng.
Câu chuyện được viết theo dạng dòng chảy ý thức, với số dấu chấm câu tối thiểu. Dịch giả Szirtes miêu tả nó như “một dòng dung nham trần thuật chảy chậm, dạng một dòng sông đen rộng lớn.”
Tác phẩm đã dành giải cuốn sách của năm ở Đức vào 1993.
Còn phim thì sao?
Cả hai tiểu thuyết trên đều đã được làm thành phim bởi bạn của tác giả, Béla Tarr, trong một dự án hợp tác bắt đầu với Karhozat năm 1988 rồi bao gồm cả phiên bản phim đen trắng dài bảy tiếng rưỡi của Satantango. Phim mất bảy năm thực hiện và được phát hành năm 1994. Đến nay họ vẫn tiếp tục hợp tác.
Những giám khảo của giải Booker Quốc tế nói gì về ông?
Krasznahorkai được chọn từ 10 ứng cử viên cho giải thưởng trị giá 60 nghìn bảng Anh trao cho “thành tựu văn học hư cấu trên phạm vi thế giới.”
Diễn văn biểu dương chính thức:
Điều làm người đọc ấn tượng nhất là những câu văn phi thường, những câu có độ dài không tưởng nhập thành những độ dài không tưởng, với giọng điệu chuyển đổi từ trang trọng đến khờ dại đến hoài nghi đến hoang vắng trong suốt độ dài không tưởng ấy; những câu văn hoành tráng mà, giống như cây lăn bụi, đã lượm nhặt tất cả những thứ lạ lùng ngoài mong đợi khi chúng chồng chất không ngừng thành những đoạn văn đồ sộ vừa sần sùi vừa đầy chất nhạc.
Trưởng ban giám khảo Marina Warner nói:
“László Krasznahorkai là một nhà văn với óc tưởng tượng mạnh mẽ phi thường và tiếng nói lớn lao có thể nắm bắt được quy luật của sự tồn tại trong thế giới hiện tại, rồi thể hiện chúng trong những khung cảnh đầy sợ hãi, lạ lùng, hài hước một cách u tối, và thường đẹp trong sự tan tác ảm đạm. The Melancholy of Resistance, Satantango và Seiobo There Below là những tác phẩm kinh điển của trí tưởng tượng không ngờ và những đam mê phức tạp, nơi mà hài kịch về con người chuyển hóa thành sự siêu việt trong đau đớn.“
Còn những người hâm mộ nổi bật của ông?
Susan Sontag: “Ông là bậc thầy đương đại Hungary của sách trường phái ngày sau cùng của trái đất, người tạo cảm ứng liên tưởng đến Gogol và Melville.”
WG Sebald: “Sự phổ quát trong cái nhìn của Krasznahorkai ngang sức với cả Dead Souls của Gogol và vượt xa những khuyết điểm thấp tầm hơn trong lối viết đương đại.”
Chính ông nói gì?
Ông nói với tờ The Guardian trong một bài phỏng vấn:
“Nếu có những người chưa đọc sách của tôi, tôi sẽ không thể giới thiệu bất cứ thứ gì cho họ đọc; thay vào đó, tôi sẽ khuyên họ đi ra ngoài, ngồi xuống ở đâu đó, có thể là bên một bờ suối nhỏ, không làm gì, không nghĩ gì, chỉ duy trì trong yên lặng như những hòn đá vậy. Rồi cuối cùng họ sẽ gặp ai đó đã đọc sách của tôi.
Nhiều chữ cái; từ chữ cái, tạo thành từ, rồi từ từng từ, tạo thành câu; một vài câu ngắn rồi nhiều câu dài hơn, và chủ yếu là những câu rất dài, trong khoảng thời gian 35 năm. Cái đẹp của ngôn từ. Vui chết đi được.
Tôi không có hứng thú tin tưởng vào cái gì đó, nhưng muốn hiểu những người có lòng tin.”
Trích dẫn từ tiểu thuyết của László Krasznahorkai:
Satantango
“Cho dù rõ ràng là những thứ không quan trọng, như vòng tàn thuốc vương vãi trên bàn, như hướng mà con ngỗng hoang đầu tiên xuất hiện, hay một chuỗi những chuyển động có vẻ vô nghĩa của con người, ông ta cũng không thể rời mắt mà không ghi lại tất cả, bởi vì chỉ bằng cách đó ông ta mới có thể hi vọng sẽ không tan biến một ngày nào đó và rơi vào một gian tù thinh lặng của địa ngục, nơi thế giới đang tàn lụi nhưng vẫn trong quá trình tự kiến tạo không ngừng.”
“Cái đầu cứng như đá của mày hãy ráng hiểu rằng những câu nói đùa cũng giống như cuộc đời vậy. Cái gì bắt đầu tồi tệ, sẽ kết thúc tồi tệ. Ở khúc giữa thì mọi thứ đều ổn, mày chỉ cần lo lắng đến cái kết thôi.”
War & War
“… Thứ mà một người nên bắt lấy từ cái đẹp là cái gì đó nguy hiểm và không thể cưỡng lại.”
Phương Anh (theo The Guardian)
Bookaholic 
Leave a Reply